ഇലയ്യയുടെ ഗോഡ് ആസ് പൊളിറ്റിക്കൽ ഫിലോസഫർ എന്ന പുസ്തകത്തെക്കുറിച്ച്

"ഗിബ്ബൺ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രേഷ്ഠസൃഷ്ടിയിൽ നമുക്ക് കാണിച്ചു തന്നിട്ടുണ്ട്, തകർച്ചയുടെയും വീഴ്ചയുടെയും കഥ എത്രത്തോളം താല്പര്യമുണർത്തുന്നതും വിജ്ഞാനപ്രദവുമായി മാറ്റാമെന്ന്.  ആധികാരിക സ്രോതസ്സുകൾ, പ്രത്യേകിച്ചും ബുദ്ധിസ്റ്റ് സംസ്കൃതഗ്രന്ഥങ്ങൾ, ലഭ്യമാവുന്ന ഒരു അവസ്ഥ വരികയും, ചരിത്രപ്രാധാന്യമുള്ള ഇടങ്ങളുടെ പര്യവേക്ഷണം നടക്കുകയും ചെയ്താൽ ലഭ്യമാവാവുന്ന ചരിത്രവസ്തുക്കളിൽനിന്ന് ഭാവിയിലെ ഒരു ചരിത്രകാരൻ, ഇതേപോലെ താല്പര്യമുണർത്തുന്നതും, വിജ്ഞാനപ്രദവുമായ ബുദ്ധിസത്തിന്റെ തകർച്ചയുടെയും, വീഴ്ചയുടെയും, ഒരു കഥ നിർമ്മിച്ചെടുക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത് അവിവേകമായിരിക്കില്ല."

റൈസ് ഡേവിഡ്സിന്റെ 'ബുദ്ധിസ്റ്റ് ഇന്ത്യ' (Davids, 1903) അവസാനിക്കുന്ന വരികളാണ്, ആയിരത്തിത്തൊള്ളായിരത്തിമൂന്നാണ് ആദ്യത്തെ എഡിഷൻ ഈ പുസ്തകത്തിന്റെ. ഇനി രണ്ടായിരത്തിപ്പതിമൂന്നിൽ കെ റ്റി എസ് സരാഓയുടെ 'The Decline of Buddhism in India: A Fresh Perspective' (Sarao, 2012) എന്ന പുസ്തകത്തിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ലേഖനത്തിൽ (Karunatilaka, 2013) ഈ വരികളുണ്ട്: ഇന്ത്യയിലെ ബുദ്ധിസത്തിന്റെ ചരിത്രത്തെക്കുറിച്ച് ഒരുപാട് എഴുത്തുകളുണ്ട് പക്ഷേ ഇത്രയ്ക്ക് പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു മതത്തിന്റെ അതിന്റെ ജന്മദേശത്തെ തകർച്ചയുടെ കാരണങ്ങളെക്കുറിച്ചും, സ്വഭാവത്തെക്കുറിച്ചും പഠിക്കാനുള്ള ശ്രമം വളരെക്കുറച്ച് മാത്രമേ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളൂ. […] വലിയതോതിലുള്ള പഠനങ്ങൾ ഒന്നും ഉണ്ടായിട്ടില്ല എന്ന് പറയാം, ചില ലേഖനങ്ങളും അധ്യായങ്ങളും ഒഴികെ".

***

ഇലയ്യയുടെ സമീപനം തുടങ്ങുന്നത് ഒരു പ്രാഥമികവാദത്തിൽനിന്നാണ്, ബുദ്ധിസം എന്നത് അടിസ്ഥാനപരമായി രാഷ്ട്രമീമാംസ/രാജ്യതന്ത്രം, അഥവാ ‘പൊളിറ്റിക്കൽ ഫിലോസഫി’—ശ്രദ്ധിക്കുക, രാഷ്ട്രീയം എന്നല്ല—എന്നതാണ് എന്നതിൽനിന്നാണ്. അതായത് ബുദ്ധന്റെ ചിന്തകളെ സമീപിക്കേണ്ടത് ശരിക്കും മതം, ദർശനം, സാമൂഹികം എന്നതിനുപരി രാഷ്ട്രമീമാംസപരം എന്ന നിലയിലാണ് എന്ന്. ഇത് ചെറിയ വാദമല്ല.  ഇനി അദ്ദേഹം ഇതിനെ സമീപിക്കുന്ന രീതിയെന്നത് രണ്ട് കാര്യങ്ങൾ പൊതുവെ ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രനിർമ്മിതിയിൽ നടന്നു എന്ന് പറഞ്ഞാണ്: ഒന്ന് – പാശ്ചാത്യചരിത്രകാരന്മാർ ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാമെല്ലാം മതം എന്ന ഒരു ചിത്രം വരച്ചിട്ടു, അതിനെത്തുടർന്ന് പിന്നീട് വന്ന ഇതിനു വിപരീതമായ ഇന്ത്യൻ ചരിത്രകാരന്മാർ ബുദ്ധിസത്തെ ‘ഹിന്ദു’ എന്ന വലിയ ഒരു കാൻ വാസിലേക്ക് ഒരു ചായക്കീറാക്കി മാറ്റി. അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രമീമാംസാ എഴുത്തുകാർ വളരെ നിശിതമായിത്തന്നെ വിമർശിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട് ഇവിടെ.

എഴുത്തിന്റെ രീതി എന്നത് പൊളിറ്റിക്കൽ ഫിലോസഫി എന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരോരോ മേഖലകൾ ഒന്നൊന്നായി ഇലയ്യ എടുക്കുന്നു: അതായത് ഭരണകൂടം എന്നതിന്റെ ഉൽഭവം, അടിസ്ഥാനം, ഭരണരീതി, രാഷ്ട്രീയസ്ഥാപനങ്ങൾ, ഭരണകൂടത്തിന്റെ ബാധ്യതകൾ, ഭരണനിർവഹണം, ധാർമ്മികതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് നീതി എന്നതിന്റെ മാനങ്ങൾ,  സ്വകാര്യസ്വത്ത് മുതലായവ.

ഇനി ഈ ഓരോ മേഖലകളും എടുത്ത് ബുദ്ധിസം മുന്നോട്ട് വെച്ച ആശയങ്ങൾ മറ്റ് രണ്ട് വിഭാഗങ്ങളുമായി, അതായത് ബ്രാഹ്മിണിക്കൽ, പാശ്ചാത്യചിന്തകർ എന്നിവരുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുന്നു.

ഇതിലെ ഓരോന്നോരോന്നിനെയും കുറിച്ച് ഇവിടെ ഈ കുറിപ്പിൽ എഴുതൽ അസാധ്യമാണ്. ചില ഉദാഹരണങ്ങൾ നോക്കിയാൽ, ഇലയ്യ വാദിക്കുന്നത് ബുദ്ധന്റെ ഭരണകൂടത്തെക്കുറിച്ചുള്ള സിദ്ധാന്തം സോഷ്യൽ കോണ്ട്രാക്റ്റ് എന്നതിന്റെ ആദ്യത്തെ രൂപമാണ് എന്നതാണ്. അതിൽ ഭരണാധികാരിക്ക് പ്രജകളോടുള്ള ബാധ്യതകൾ വളരെ വ്യക്തമായി നിഷ്കർഷിച്ചിരുന്നു, ഈ കാഴ്ചപ്പാടുകൾ വിപ്ലവകരമായിരുന്നു എന്നിങ്ങനെയാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്ന് ഓരോ വിഭാഗം ജനങ്ങൾക്കും അവരവരുടെ ജീവിതമാർഗത്തിനാവശ്യമായ ധനപരമായും മറ്റുമായ ഉപാധികൽ ഭരണാധികാരി നൽകണം എന്നത്. ഇനി ഈ കാഴ്ചപ്പാട് നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന (മനു, ശാന്തിപർവ്വം…) എന്നതിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ ദിവ്യോൽപ്പത്തി (Divine orgin) എന്നതിനു നേരെ വിപരീതമാണ് എന്നതാണ്.

ഇനി ഭരണരീതി എന്നതിൽ സംഘം എന്നത് ജനാധിപത്യം എന്നതിന്റെ, അതായത് പങ്കാളിത്തജനാധിപത്യം എന്നതിന്റെ അവിശ്വസനീയമാ നിലയിൽ വികസിച്ച ഒന്നാണ്. ആധുനികലോകത്തുള്ള അസംബ്ലി, പര്യാലോചന, വോട്ടിംഗ്, തിരഞ്ഞെടുപ്പുദ്യോഗസ്ഥർ, രേഖകൾ സൂക്ഷിക്കൽ തുടങ്ങി എല്ലാമുണ്ടായിരുന്നു എന്ന് നമുക്കറിയാം. ഇവിടെ സാധ്യമായ ഒരു ചോദ്യം ബുദ്ധൻ സംഘത്തിൽ ഇങ്ങനെ ഒരു രീതി നടപ്പിലാക്കിയെങ്കിലും അത് പുറത്തെ സമൂഹത്തിലേക്ക് പടർത്തൽ എന്ന ഒരു ലക്ഷ്യമുണ്ടായിരുന്നോ എന്നതാണ്. ഇല്ലെന്നാണ് എനിക്ക് തോന്നുന്നത്.

ഇനി ഇതേ സംഘത്തിൽ എല്ലാവർക്കും അംഗത്വം നൽകുക എന്നത് വഴി മറ്റൊരു വിപ്ലവകരമായ മാറ്റം മുന്നോട്ട് വെക്കുന്നു. ഇതിൽ സ്ത്രീകളുടെ പ്രവേശനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് മാത്രമാണ് ചില കുഴപ്പങ്ങളുള്ളത്. അത് കാലഘട്ടം എന്നത് എത്രത്തോളം പുരുഷമേധാവിത്തപരമായിരുന്നുവെന്നോ, അല്ലെങ്കിൽ (ഇലയ്യ പറഞ്ഞിട്ടില്ലാത്ത) പുതിയ പഠനങ്ങളിൽ കാണുന്ന (Hüsken, 2000) ചില വാദങ്ങളുമുണ്ടെന്ന് പറയാം.

ഇനി ഇതേ സംഘത്തിലെ സ്വകാര്യസ്വത്ത് എന്നത് സാമൂഹികമായ അവകാശം എന്നതിലെ പൊതുസ്വത്ത് എന്നതിലെ കാഴ്ചപ്പാട്.

***

ഇങ്ങനെയൊക്കെയാണെങ്കിലും എന്തുകൊണ്ടോ പുസ്തകം വായിച്ച് കഴിയുമ്പോഴേക്കും നിറയെ മാർജിനിൽ എഴുത്തുകൾ, ചോദ്യങ്ങൾ കൊണ്ട് നിറഞ്ഞു. പലയിടത്തും എന്തൊക്കെയോ അപാകതൾ തോന്നുന്നുണ്ട്. പലപ്പോഴും ഒരൽപ്പം വലിച്ചുനീട്ടലാവുന്നില്ലേ എന്ന തോന്നൽ ഇല്ലാതില്ല. ഉദാരഹണത്തിന്ന്:

“ഗൗതമ പിന്നീട് തന്റെ ശിഷ്യന്മാരോട് പറഞ്ഞു ‘എന്റെ ത്വക്കും, നാഡികളും, അസ്ഥിയും തൂർന്നില്ലാതായാലും, എന്റെ ജീവരക്തം തന്നെ വറ്റിവരണ്ടാലും ആത്മസാക്ഷാൽക്കാരം ലഭിക്കുന്നതുവരെ ഞാനിവിടെത്തന്നെ ഇരിക്കും’. തടർന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു, ‘ഈ അറിവ് എന്നിൽ ഉദിച്ചപ്പോൾ, എന്റെ മനസ്സും ഹൃദയവും കാമത്തിന്റെ ലഹരിയിൽനിന്ന്, പുനർജന്മത്തിന്റെ ലഹരിയിൽനിന്ന്, അജ്ഞതയുടെ ലഹരിയിൽനിന്ന് മോചിതമായി. അങ്ങനെ സ്വതന്ത്രമായ എന്നിൽ ജ്ഞാനവും, സ്വാതന്ത്ര്യവും ഉദിച്ചു, പുനർജന്മം അവസാനിച്ചുവെന്ന് ഞാനറിഞ്ഞു, ഞാൻ ലക്ഷ്യം കണ്ടൂവെന്നറിഞ്ഞു.’ ഗൗതമ സ്വന്തം വാക്കുകളിൽ പറയുന്നത് കാണിക്കുന്നത്, അദ്ദേഹം ബോധ്ഗയയിൽ വെച്ച് ഒരു തലത്തിലേക്ക് എത്തിയിരുന്നു, ആ തലത്തിൽ അദ്ദേഹം തിരിച്ചറിഞ്ഞത് ‘കാമം’, പുനർജന്മം, അജ്ഞത, അസ്വാതന്ത്ര്യം തുടങ്ങിയ ചില ദാർശനീകപ്രശ്നങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരം ഭരണകൂടവും, അതിന്റെ അധികാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടു കിടക്കുന്നു എന്നാണ്.

ഇത് ഇത്തിരി കടന്നുപോകുന്നില്ലേ എന്നാണ് സംശയം. നമുക്കറിയാം ബുദ്ധമതവും ജൈനമതവും മറ്റ് സാമൂഹികനീക്കങ്ങളും—ശർമ 62 എണ്ണമുണ്ടായിരുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്—സൃഷ്ടിച്ച ഒരു സാമൂഹി, രാഷ്ട്രീയ, സാമ്പത്തീക, ഭരണകൂട പിന്നാമ്പുറം അന്നത്തെ കാലത്തുണ്ടായിരുന്നു എന്ന്. ബുദ്ധമതം ബ്രാഹ്മണമതത്തിനെതിരെയുള്ള, ലോകവീക്ഷണത്തിനെതിരെയുള്ള സമൂലമായ കലാപമായിരുന്നു. ആത്മാവിന്റെ നിഷേധം എന്നതൊക്കെ ലോകചരിത്രത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും വിപ്ലവകരമായ ഒന്നാവും, അല്ലെങ്കിൽ കാര്യകാരണങ്ങളെന്ന പ്രതീത്യസമുല്പാദസങ്കൽപ്പത്തിലെ മയക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ, സാമൂഹികഭംഗി, അതിലെ ഈയടുത്ത് കണ്ടെടുത്ത വേദിക്ക് പ്രപഞ്ചോൽപ്പത്തിയുടെ പാരഡി (Jurewicz, 2000). അതിനർത്ഥം ആ സാഹചര്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ച സാമൂഹികമുന്നേറ്റം ഇങ്ങനെ വ്യാഖ്യാനിക്കാമോ എന്ന സംശയമുണ്ട്.

ഇത്തരത്തിലുള്ള പല ഭാഗങ്ങൾ ഈ പുസ്തകത്തിലുണ്ട്. അങ്ങനെയാണെങ്കിലും ഇല്ലയ്യയുടെ ലക്ഷ്യം എന്നത് ബുദ്ധൻ എന്നതിനെ രാഷ്ട്രമീമാംസകൻ എന്ന നിലയിൽ വിശാലമായും, ആഴത്തിലും പഠിക്കുന്നതിന്ന് വഴി കാണിക്കുക എന്ന നിലയിൽ വളരെ നല്ല നീക്കമാണെന്ന് പറയാം. ഈ പുസ്തകത്തിലൊരിടത്ത് കോൺസ്റ്റിറ്റുവന്റ് അസംബ്ലിയിൽ അംബേദ്ക്കർ സംഘത്തിന്റെ രീതികളെ വെച്ച് ഇന്ത്യയിൽ ഈ ജനാധിപത്യരീതികളൊക്കെ കണ്ട് പിടിച്ചിരുന്നു എന്ന് പറയുന്ന ഭാഗം ഉദ്ധരിക്കുന്നുണ്ട്. അതും, ഇന്ന് ഇവിടെ ഇലയ്യ ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരാളെക്കുറിച്ച് ഇങ്ങനെ രാഷ്ട്രമീമാംസാപരമായി എഴുതുന്നു എന്നത് തന്നെയും മഹാൽഭുതമായ കാര്യമാണ്.

ഗോംബ്രിച്ച് പറയുന്നത് പോലെ: “My admiration is for the Buddha, whom I consider to be one of the greatest thinkers - and greatest personalities - of whom we have record in human history.” ബുദ്ധൻ ഒരു മഹാൽഭുതമാണ്.

Asmin sati idaṁ bhavati.

Davids, T. W. R. (1903). Buddhist India, by T. W. Rhys Davids. Putnam; London.

Hüsken, U. (2000). The Legend of the Establishment of the Buddhist Order of Nuns. Journal of the Pali Text Society, XXVI, 43–69.

Jurewicz, J. (2000). Playing with Fire: The pratītyasamutpāda from the perspective of Vedic thought. Journal of the Pali Text Society, XXVI, 77–103.

Karunatilaka, P. V. B. (2013). Journal of the Royal Asiatic Society of Sri Lanka, 58(1), 91–98. Retrieved from JSTOR.

Sarao, K. T. S. (2012). The Decline of Buddhism in India: A Fresh Perspective. Munshirm Manoharlal Publishers.